Аннотация:Osmanlı İmparatorluğu’nda tütün kısa zamanda rağbet edilen bir tarım ürünü haline gelmiş ve devletin en önemli gelir kalemlerinden birini teşkil etmiştir. 19. yüzyıl Osmanlı’sında tütün üretimi yapılan yerlerden bir tanesi İran’a komşu olan ve Hakkâri sancağına bağlı Şemdinan kazası olmuştur. İklime elverişli, güzel kokusu ve geniş yapraklı olmasından dolayı kendine özgü bir yapısıyla bilinen Şemdinan tütünü bölgede yetiştirilebilmiştir. Önemli bir geçim kaynağı olan tütünün üretimi için ise Osmanlı Devleti oldukça titiz davranmıştır. Şemdinan tütününün vergisi ise Reji İdaresi’nin görevlileri tarafından toplanmış ve vergiyi ödemeyi reddedip karşı çıkanlar Osmanlı idaresine şikâyet edilmişlerdir. Buna karşılık Reji yetkililerinin bazı uygulamaları da bölgede tepkiyle karşılanmış ve kimi zaman görevliler ile Şemdinan’daki duhan mültezimi aileler arasında çatışmalar yaşanmıştır. Ayrıca tütünler Şemdinan’a sınır olan İran’daki alıcılara götürülürken de aksamalar yaşanmış ve ticaret kervanlarının geçtiği yerlerdeki bazı aşiretler Şemdinanlı tüccarların mallarına el koymuştur. Bu çalışma Osmanlı arşiv materyallerinden yola çıkarak 19. yüzyılda Şemdinan’daki tütün üretimi ve ticaretinin bölge üzerindeki sosyal ve ekonomik dengeleri nasıl etkilediğini anlatmaktadır. Ayrıca Osmanlı’nın önemli bir gelir kaynağı olan tütünün bir sınır bölgesinde meydana getirdiği hareketlilik üzerinde durulmaktadır.
